Dane biologiczne

Status zagrożenia

Opis zwierzęcia

Rak szlachetny (Astacus astacus), zwany również rakiem europejskim, to gatunek słodkowodnego skorupiaka należący do rodziny rakowatych. Jest to jedno z największych zwierząt w swojej kategorii, które od wieków zajmuje ważne miejsce w kuchni europejskiej, szczególnie cenione jest za swoje smaczne mięso.
Rak szlachetny osiąga zazwyczaj od 12 do 16 cm długości ciała, ale zdarzają się okazy dorastające nawet do 25 cm. Jego ciało pokryte jest twardą, chropowatą skorupą, która może przybierać różne odcienie – od ciemnozielonego, przez brązowy, aż po niemal czarny. Charakterystycznymi cechami tego skorupiaka są duże, silne szczypce, które służą mu do zdobywania pokarmu i obrony przed drapieżnikami, oraz długi, segmentowany odwłok zakończony charakterystycznym wachlarzem płetw.
Raki szlachetne prowadzą nocny tryb życia. Dzień spędzają ukryte pod kamieniami lub w wykopanych przez siebie norach w mule na dnie cieków wodnych. Są wszystkożerne, w ich diecie znajdują się zarówno rośliny wodne, jak i drobne zwierzęta – od larw owadów po małe ryby. Komunikacja między osobnikami odbywa się za pomocą dźwięków, które raki wydają, pocierając szczypcami o swoją skorupę.
Rozmnażanie raka szlachetnego ma miejsce raz do roku, w późnym lecie lub na początku jesieni. Samica składa od kilkudziesięciu do kilkuset jaj, które przenosi przyklejone do swoich odnóży odwłokowych, aż do ich wyklucia, co trwa około sześciu miesięcy. Młode raki, zwane zoëami, przechodzą kilka stadiów rozwojowych, zanim osiągną formę dorosłą.
Rak szlachetny jest gatunkiem zagrożonym, głównie z powodu zanieczyszczenia wód, utraty naturalnych siedlisk, a także introdukcji obcych gatunków raków, które są nosicielami chorób, takich jak rakowa zaraza. Wiele krajów podjęło działania na rzecz ochrony tego gatunku, w tym zakazy połowu w okresach rozmnażania oraz programy reintrodukcji do naturalnych siedlisk.
Jego obecność w ekosystemach wodnych jest niezwykle ważna, ponieważ przyczynia się do utrzymania równowagi biologicznej, będąc zarówno drapieżnikiem, jak i ofiarą w łańcuchu pokarmowym. Ponadto, raki te pełnią rolę "sanitariuszy" wód, zjadając martwe organizmy i odpady organiczne.
Mimo wyzwań, z jakimi się boryka, rak szlachetny pozostaje symbolem zdrowych, nieskażonych wód i jest nieodłącznym elementem europejskiego dziedzictwa przyrodniczego oraz kulinarnego.